Kopenhagë, do të thotë fatkeqësi

»Kanalet e Kopenhagës janë të mbushura me skelete të rinjsh premtues islandezë, që nuk mundën t’i përshtateshin jetës së një qyteti të madh.«

Komiku dhe shkrimtari islandez, Hallgrimur Helgason, do të shkruajë për Islandën gjatë kësaj vere.

— nga HALLGRIMUR HELGASON *)

ISLANDA u rendit e fundit në festivalin Evropian të këngës »Grand Prix«. Kështu që ne nuk do të marrim pjesë në këtë festival për vitin e ardhshëm. Por, në të vërtetë, nuk pritej ndogjë tjetër, përderisa festivali kësaj here u zhvillua në Kopenhagë. Islanda u krijua nga Norvegjia. Artin e tregimit e morëm nga Irlanda. Ndërsa të gjitha fatkeqësitë tona vijnë nga Danimarka. Për ne, Kopenhaga ka domethënie vetëm për një gjë: Bad luck (fatkeqësi).

Kapitujt më të këqinj në historinë e Islandës janë:
1728: Disa nga sagat më të mira islandeze u shndërruan në hi, nga zjarri në Kopenhagë. (Shefi i zjarrfikësve duhet të ketë qenë me siguri i pirë dhe nuk ka mundur ta kontrollojë zjarrin).

1845: Poeti më i madh islandez, Jonas Hallgrimsson, u rrëzua nga shkallët në Sankt Pederstræde 22 dhe theu këmbën mjaft keq. Si një islandez i vërtetë, ai e mori këtë gjë me qetësi dhe shkoi të nesërmen në spital, jo menjëherë. Por mjekët e spitalit Frederiks Hospital, e pritën atë me gjakftohtësinë e famshme daneze. Ata konstatuan se ai kishte gangrenë në plagë, por vendosën që ta amputonin këmbën të nesërmen. Gjatë natës, gangrena u shpërnda në pjesë tjera të trupit të poetit, i cili vdiq të nesërmen në mëngjes herët…

1968: Ndeshje futbolli. Danimarkë – Islandë: 14 – 2. Ky ishte poshtërimi më i madh i joni në 20 shekujt e fundit dhe që nga ajo ditë, numrat 14 dhe 2 përdoren sa më pak që është e mundur në Islandë. Që nga ajo kohë, ne nuk e kemi mundur Danimarkën asnjëherë në futboll. Faktikisht, ne nuk e kemi mundur Danimarkën që nga viti 1917, kur stërgjyshi im luajti në një skuadër përfaqësuese islandeze. Në vitet e fundit të jetës së tij, ai ma tregonte historinë një herë në javë. U luajtën dy ndeshje.

Skuadra daneze e fitoi të parën, por gjatë kohës që pritej për ndeshjen e dytë, stërgjyshit tim dhe shokëve të tij u lindi një ide e shkëlqyer. Ata vendosën t’i merrnin danezët për një vrapim me kuaj jashtë qytetit për nja 6 orë – dhe patën mundësi të zgjidhnin për këtë punë kuajt më me temperament, që gjindeshin në Rajkiavik në atë kohë. Ditën tjetër, futbollistët danezë i kishin muskujt aq të mpirë, saqë thuajse nuk mund të vraponin fare. Ne e fituam ndeshjen me rezultatin 7-2. Problemi ishte se ndeshja nuk kishte karakter ndërkombëtar, pasi Islanda në atë kohë i përkiste mbretërisë daneze.

Ndeshja 14 – 2 u luajt në Stadiumin e Kopenhagës. Të shtunën e kaluar, ne debutuam përsëri në të njëjtin stadium: për festivalin e këngës »Grand Prix«. Kësaj here ndeshja përfundoi, Danimarkë – Islandë: 177 – 3. Ne morëm vetëm tre pikë. Një nga Norvegjia dhe dy nga Danimarka. Ka rreth 10 000 islandezë në Norvegji dhe rreth 20 000 në Danimarkë. Poshtërimi ishte i padurueshëm. Të gjitha votat tona, ne ia dhamë vetes. Një ditë para konkurrencës, gazeta B.T. parashikoi se kënga jonë mund të arrijë në vendin e katërt, ndërsa një editorial i gazetës Politiken sqaronte se, ne kishim shanse të mira për të fituar festivalin.

Pse duhet që ju të talleni gjithmonë me ne?

FESTIVALI i këngës “Grand Prix” ka një vend të veçantë në zemrat e islandezëve. Vetëm nata e vitit të ri është më e shenjtë për islandezët se sa dita e festivalit »Grand Prix«. Një javë para se të zhvillohet festivali, mediat fillojnë dhe e joshin publikun me reportazhe nga ngjarja; pritja e mirë nga organizatorët e pjesëmarrësve tanë; raportohet për konferencat fantastike të shtypit dhe gjatë gjithë kohës jepet përshtypja se Islanda ka kontribuar shumë për Evropën. Në Islandë fillojnë përgatitjet për natën e Eurovision. Festa e »Grand Prix« mbahet në të gjithë Rajkiavikun me një numër të madh pjesëmarrësish dhe shpresa të mëdha. Asnjë komb tjetër në Evropë nuk e merr kaq seriozisht sa islandezët këtë konkurrecë këngësh. Shumica e restoranteve mbyllin, shfaqjet teatrale anullohen, madje edhe dasmat shtyhen dhe në çdo taksi në ditën e ngjarjes gjendet një televizor i vogël. Kur kjo ngjarje e madhe fillon shfaqjen, rrugët e qytetit janë të zbrazëta. Plotësisht të zbrazëta. Në Islandë, numri i shikuesve kap shiftën 98 %. (Si në çdo shoqëri tjetër, ka edhe 2 % indiferentë: komunistë kokëshkretë, apo anti-evropianë kokëgllë).

Ne duam ta urrejmë këtë konkurrencë. Turpërohemi kur e shikojmë këtë shfaqje të turpshme – por ne e bëjmë këtë megjithatë. Këtu kemi të bëjmë me rregullin »Unë e shikoj Grand Prix, por unë jam një islandez.« Personalisht, unë e kam parë Grand Prix që nga koha kur në Islandë filloi të transmetohej sinjali televiziv më 1966. Në vitet e mia të varfëra dhe pa televizor në Paris, e kisha vështirë që ta shoh festivalin, dhe kjo është faktikisht një nga shokimet e para, kur dikush shpërngulet për në kontinent: Të zbulosh se asnjëri nga kombet e kulturuara të Evropës, nuk e shohin festivalin Grand Prix.

»Euro… quoi? C’est quoi, ça?« Vetëm një herë, isha në gjendje të zbuloja një televizor në një bar turk, në atë lagje ku jetoja, dhe munda ta shoh në kanalin France 2, që në atë moment transmetonte festivalin Grand Prix, por rrethanat ishin të pashpresa. Me zor munda të dëgjoj këngën islandeze, nga zëri i lartë i burrave me zinxhirë në bar, ndërsa qëndroja diku në qoshe, si një poet romak në ekzil, i cili ndiqte direkt një shfaqje nga Kolozeumi. Dhe gati sa nuk më nxorrën jashtë, kur po i tërhiqja vëmendjen pronarit turk, për këngën turke, që ishte në radhë. Ata kujtuan se po tallesha me kulturën turke.

Që nga viti 1986, kur ne ishim në gjendje të thurnim një këngë për festivalin »Grand Prix«, e kemi pritur këtë festival me gëzim e dëshpërim njëherësh. Një herë, ne morëm 0 pikë, dhe vitin tjetër, ne dolëm në vendin e dytë. Kësaj here, niveli i ambicjes ishte shumë i lartë. U desh një punë e madhe për kompozimin, videot dhe reklamimin. Pati diskutime të nxehta edhe për vetë tekstin. Elita kulturore, e cila drejton Radion Islandeze, dëshironte që kënga të këndohej në islandisht, por njerëzit nuk donin të dëgjonin për këtë, prandaj teksti u përkthye në anglisht, me qëllim që dëgjuesit të kuptonin se përse bënte fjalë kënga.

Titulli i këngës u ndryshua në »Angel«, pasi ajo duhej të apelonte tani tek vendet katolike të Evropës së jugut, të cilat kanë qenë gjithmonë të kursyera me pikët për Islandën. Teksti u përkthye faktikisht në disa gjuhë të botës dhe ndryshoi përmbajtjen e tij, sipas feve të ndryshme. Në botën arabe, kënga do reklamohej me titullin »Allah« dhe për botën aziatike, kënga do lançohej me emrin »Buddha«. U përgatit për një famë botërore në zgjimin e pritur të fitores në Kopenhagë. Dhe pasoi shokimi. Vendi i fundit. Rrugët e Rajkiavikut mbetën të zbrazëta deri të hënën në mëngjes. Keqardhje mbizotëruese kombëtare.

»EUROPA nuk është gati për Islandën,« thanë pjesëmarrësit tanë të nesërmen në radio dhe iu referuan një thënieje të njohur të kryeministrit tonë, i cili njihet për përdorimin e të gjitha trukeve për të shmangur diskutimin e hyrjes së mundshme të Islandës në EU. Pse ne islandezët e marrim kaq seriozisht këtë konkurrencë këngësh gjysëm të mërzitshme? Sepse ne nuk jemi ndonjë komb i vërtetë. Ne jemi të vegjël. Askush nuk na vë re. Ne nuk kemi kurrë shanse të marrim pjesë. Me përjashtim të vetëm kësaj nate. Këtu marrim tre minuta në skenën e madhe evropiane. Dhe kemi të njëjtat mundësi, siç kanë të tjerët. Provoni të na kuptoni. Ne nuk hyjmë kurrë në kampionatin evropian të futbollit. Kurrë në kampionatin botëror.

Së paku jo, derisa të ndryshohen rregullat, në mënyrë që numri i lojtarëve në fushë të jetë pak a shumë në përpjestim të zhdrejtë me numrin e banorëve për çdo komb. Kur të arrijmë që Ishujt Faroe të përfaqësohen me 22 lojtarë kundër 5 skocezëve. Kur Islanda të përfaqësohet me 14 lojtarë kundër 2 danezëve. Jo, kurrë. Ne duhet të kënaqemi me pjesëmarrjen tonë në »Lojërat e kombeve të vogla«, së bashku me të gjithë kombet e vogla si Malta, Luksemburgu, Lichtenstein, Andorra dhe San Marino, të përfaqësohemi në »sportet e vogla« si psh. vrapime 20 m, kërcim i dyfishtë, kërcim i ultë dhe i shkurtë. Këtu, ne i mundim të gjithë. Pikërisht, sepse ne nuk jemi një shtet i vogël.

Ne nuk jemi një komb edhe aq i vogël. Por kështu është fati ynë. Kompleksi i kombit të vogël shfaqet pjesërisht si një ndjenjë klasike inferioriteti, dhe pjesërisht si një delir i përgjithshëm madhështie. Nga njëra anë, ne jemi vendi i vogël, i bukur dhe i hareshëm, që e lejon kryeministrin e vet të hajë kafshatën e parë të burgerit McDonalds, që hapet për herë të parë në Islandë; që mbledh të gjitha vajzat më të bukura të qytetit për të shkuar në një festë me Kevin Costner, kur ai vjen për vizitë; që kalon në faqen e parë të gazetave, vetëm nga vendi i parë i një bjondeje në bregdet, në konkurrencën e Karaokeve në Ibiza – dhe që i lejon vetes të fantazojë se mund të fitojë edhe festivalin e këngës Grand Prix.

Nga ana tjetër, ne jemi kombi më i mirë në botë, që banon në vendin më të bukur të sistemit diellor dhe flet gjuhën më të pastër, që Zoti ka dëgjuar ndonjëherë; Kombi që zbuloi Amerikën, shkroi romanet e para në botë, ka kuajt më fantastikë të botës dhe numrin më të madh të yjeve të pop-it apo fituesit e çmimit Nobel »për kokë« (në Islandë gjithçka matet »për kokë«, përveç dhimbjeve të kokës). Kështu që ne harrojmë pa vështirësi, se ne e humbëm Amerikën përsëri, dhe se asnjëri – përveç disa manjakëve të vjetër nordikë në universitetet e botës – lexojnë sagat islandeze, se kali islandez në vendet e kombeve të mëdha quhet pony (kalë i vogël), se të gjithë, përveç danezëve e kanë harruar fituesin e çmimit Nobel, Halldor Laxness, dhe se Björk ka kohë që ka ikur nga Islanda.

»Europa nuk është akoma gati për Islandën,« themi ne pra. Por Islanda ka kohë që është gati për botën. Janë danezët ata, që gjithmonë fusin një shkop në rrotë: ne kemi qenë për 450 vjet një koloni daneze. Kryeqyteti ynë ka qenë Kopenhaga. Pretendohet se, ndërsa ne u kërrusëm nën çati torfe, tregtarët danezë mbuluan çatitë e tyre me bakër nga fitimi i monopoleve të tyre në Islandë. Megjithatë, ne jemi disa njerëz, që akoma nuk e kemi kuptuar, se si ka mundësi, që danezët gjatë këtyre katër shekujve të errët të fitonin kaq shumë nga fakirët islandezë. Por ndoshta, shpjegimi duhet gjetur tek gjindshmëria daneze për të arritur të fitojnë diçka mbi islandezët. Prandaj, Kopenhaga quhet Købmændenes havn**) në islandisht.

Nga ana tjetër, është e vërtetë se shumë prej djemve më premtues islandezë udhëtuan për në kryeqytetin tonë të vjetër për të studiuar dhe nuk u kthyen kurrë më në shtëpi. Kanalet e Kopenhagës janë të mbushura me skelete të rinjsh islandezë, të cilët nuk mundën t’ia dalin me jetën e qytetit të madh. Kalimi nga kasollja me torfë për tek dhoma e bardhë e ndenjes ishte një hap tepër i madh. Ndodhi e njëjta gjë si me eskimezët në Hollivud. Ata nuk kishin para për rroba normale. Mbanin erë. Vetëm prostitutat dhe bredhacakët mund të flisnin me ta. Ata pinin me të madhe dhe u hodhën kështu në kanale. Ndonjëri u martua me ndonjë grua daneze. Por shumica e tyre ishin të vjetra, të këqia dhe vejusha të mërzitshme, që me të ardhurat e tyre i mbanin djemtë tanë si robër të dëshpëruar. Poeti ynë kombëtar Jonas Hallgrimsson nuk vdiq vetëm se mjekët danezë të amputimit ishin gjakftohtë e indiferentë.

Sipas raportit të autopsisë, ai vuante edhe nga delirium tremens, infeksioni i mushkërive, infeksioni i mëlçisë dhe sifilizi (me të thëna). Ai u varros në Assistens Kirkegård (varreza në qendër të Kopenhagës) më 31 maj 1845. Një qind vjet më vonë, qeveria islandeze vendosi, që mbetjet e tij tokësore të ç’varroseshin dhe të silleshin në Islandë, në mënyrë që të rivarroseshin në një var kombëtar në Tingvellir. Kjo punë nuk shkoi as mirë dhe as keq, pasi në vend që të nxirreshin nga varri eshtrat e poetit tonë Jonas Hallgrimsson, nga varri i tij u nxorrën eshtrat e një kasapi, që bashkë me një grua të vjetër daneze, ishin varrosur në të njëjtin vend, ku qe varrosur dikur poeti i madh. Në varrin kombëtar islandez shtrihet sot kështu një prej kasapëve më të famshëm të Danimarkës. »Perëndesha e Islandës e bën më të keqen edhe më keq,« shkroi poeti Bjarni Thorarensen, kur ai më 1832 u lajmërua se një prej njerëzve më premtues të Islandës, Baldvin Einarsson ishte djegur brenda, në krevatin e tij, në Kopenhagë.

Bad luck Copenhagen (en. Fat i keq Kopenhagë). Dhe të shtunën mbrëma, më 12 maj 2001, u nënvizua përsëri e njëjta gjë. Ndoshta jemi dhe do të jemi gjithmonë një koloni daneze? Së paku në pikëpamjet tona për danezët. Ne nuk do mund t’i rrahim kurrë në futboll. Nuk do mund t’i rrahim kurrë në Grand Prix. Dhe ata do të provojnë gjithmonë që të na i zbehin yjet tona më të shkëlqyeshëm, t’i kalojnë ato në errësirë dhe t’i lënë të kërcejnë atje. Ata nuk do të na lëshojnë kurrë. »We will never ever let you go,« (Kurrën e kurrës nuk kemi për t’ju lëshuar) kënduan ata në festival. Dhe ne e vërtetuam këtë. Treguam ndjenjën tonë të vërtetë të nënshtrimit, duke i dhënë këngës daneze 12 pikë. Danezët nga ana e tyre na dhanë vetëm 2 pikë. Po të kishim mundësi, ne do ju jepnim atyre 14 pikë.

Weekendavisen, 23 maj 2001, sektioni 3 – libra, faqe 1

*) shkrimtar islandez i njohur, veçanërisht për romanin bestseller “Rajkiavik 101“.
**) në danisht køb=blej, mand=burrë, si rrjedhojë købmænd=blerës (në shumës) dhe havn=port, pra porti i blerësve, tregtarëve.

—
Përkthyer nga Arben Çokaj, shtator 2003.

Copenhagen means bad luck

»De københavnske kanaler er fulde af skeletter efter unge og lovende islændinge, der ikke klarede storbylivet.« Den islandske stand-up komiker og forfatter, Hallgrimur Helgason, vil hen over sommeren skrive om Island.

Af HALLGRIMUR HELGASON

ISLAND blev nummer sidst i det europæiske Melodi Grand Prix. Vi må ikke være med til næste år. Men man kunne vel ikke forvente andet, eftersom konkurrencen denne gang fandt sted i København. Island blev bebygget fra Norge. Fortælleglæden fik vi fra Irland. Men alle vores ulykker stammer fra Danmark. For os står København kun for én ting: Bad luck. De tre mørkeste kapitler i Islands historie er følgende:

1728: Nogle af de allerbedste islandske sagaer blev under Københavns brand forvandlet til aske. (Brandchefen var vist fuld og kunne ikke få kontrol over ilden).

1845: Islands største digter, Jonas Hallgrimsson, faldt ned ad en trappe i Sankt Pederstræde 22 og pådrog sig et alvorligt benbrud. Som en ægte islænding tog han det med ophøjet ro og gik ikke på hospitalet før dagen efter. Men lægerne på Frederiks Hospital tog imod ham med den berømte danske koldblodighed. De konstaterede, at der var koldbrand i såret, men besluttede sig alligevel for at vente med at sætte benet af til næste dag. I løbet af natten bredte koldbranden sig til andre dele af digterens krop, og han døde tidligt næste morgen.

1968: Fodboldlandskamp. Danmark – Island: 14 – 2. Den kamp var vores største ydmygelse i det 20. århundrede, og endnu den dag i dag bliver tallene 14 og 2 brugt så lidt som muligt i Island. Siden har vi aldrig slået Danmark i fodbold. Faktisk har vi aldrig slået Danmark efter 1917, da min bedstefar spillede med på et udvalgt islandsk hold. De sidste år, han levede, fortalte han mig historien en gang om ugen. Der blev spillet to kampe. Det danske landshold vandt den første, men inden den anden kamp fik min bedstefar og hans holdkammerater den gode idé at tage danskerne med på en 6 timer lang ridetur ud af byen – og man havde til lejligheden valgt de mest temperamentsfulde heste, der fandtes i Reykjavik på det tidspunkt. Den følgende dag havde de danske spillere så ømme muskler, at de næsten ikke kunne løbe. Vi vandt kampen 7-2. Problemet var bare, at kampen ikke blev registreret som en international landskamp, fordi begge hold hørte under den danske krone.

14 – 2 kampen blev spillet i Idrætsparken. Lørdag aften stillede vi så igen op i Parken. Til Melodi Grand Prix. Og denne gang endte kampen Danmark – Island 177 – 3. Vi fik kun tre point. Et af Norge og to af Danmark. I Norge bor der 10.000 islændinge og i Danmark 20.000. Ydmygelsen var total. Alle stemmerne kom fra os selv. Dagen før konkurrencen forudså B.T., at vores melodi ville opnå en fjerdeplads, og i Politikens leder kunne vi læse, at vi sandsynligvis ville vinde.

Hvorfor skal I altid gøre os til grin?

MELODI Grand Prix’et har en særlig plads i islændingens hjerte. Kun juleaftensdag er mere hellig end »Grand Prix-dagen.« I ugen op til denne lørdag i maj måned bliver der varmet op i alle medierne med reportager om den gode modtagelse, vores deltagere får af arrangørerne, der bliver berettet hjem om de fantastisk vellykkede pressemøder, og hele tiden får man det indtryk, at der i Europa stort set kun tales om det islandske bidrag. Og hjemme i Island pukler man for at forberede Eurovision-aftenen.

Der bliver holdt »Grand Prix-fester« over hele Reykjavik med tilhørende udskænkning og høje forventninger. Ingen nation i Europa tager denne sangdyst så alvorlig som den islandske. De fleste restauranter er lukket, teaterforestillinger bliver aflyst, selv bryllupper udsættes, og i hver eneste taxa findes der i dagens anledning et lille fjernsyn. Når så det store øjeblik endelig oprinder ligger gaderne fuldstændig øde hen. Mennesketomme. I Island har Melodi Grand Prix’et et seertal på 98 pct. (Som i alle andre samfund findes der også her 2 pct. tørvetrillere: betonkommunister og/eller stivsindede anti-europæere).

Vi elsker at hade denne konkurrence. Vi skammer os over at se denne lidt pinlige udsendelse – men gør det alligevel. Her gælder reglen: »Jeg ser Melodi Grand Prix, altså er jeg islænding.« Selv har jeg set hvert eneste Melodi Grand Prix, lige siden man begyndte at sende fjernsyn i Island i 1966. I mine fattige og fjernsynsløse Pariserår var det ofte forbundet med stort besvær at komme til at se konkurrencen, og faktisk er det et af de første chok, man udsættes for efter at være flyttet til kontinentet: At opdage, at ingen af de større kulturnationer i Europa ser det europæiske Melodi Grand Prix. »Euro… quoi? C’est quoi, ça?«

Et år lykkedes det mig at opspore et fjernsyn på en tyrkisk bar i mit kvarter og få det indstillet til at tage France 2, som på det tidspunkt sendte Grand Prix’et, men forholdene var håbløse. Jeg kunne knap nok høre den islandske melodi for de højrøstede mænd i baren, som jeg sad der alene i mit hjørne, som en romersk digter i eksil, der følger med i en direkte udsendelse fra Colosseum. Og jeg var nær blevet smidt ud, da jeg gjorde ejeren opmærksom på, at nu kom det tyrkiske nummer. De troede, at jeg gjorde nar af dem og deres kultur.

Lige siden det i 1986 for første gang lykkedes os at strikke en »Grand Prix-melodi« sammen, er det gået op og ned for os i Melodi Grand Prix’et. Et år fik vi 0 point, og det efterfølgende blev vi nummer to.

Denne gang var ambitionsniveauet højt. Der blev lagt et kæmpe arbejde i indspilninger, videoer og markedsføring. Der var heftige diskussioner om selve teksten. Kultureliten, som regerer i Islands Radio, ønskede, at der blev sunget på islandsk, men det ville folket ikke høre tale om, og derfor blev teksten oversat til engelsk med det resultat, at man endelig forstod, hvad sangen handlede om. Sangens titel blev faktisk ændret til »Angel,« for nu skulle der absolut appelleres til de katolske lande i Sydeuropa, som altid har været nærige med pointene til Island. Man havde oven i købet oversat teksten til de fleste verdenssprog og havde ændret den i overensstemmelse med de forskellige religioner. I den arabiske verden skulle sangen markedsføres under titlen »Allah« og til det asiatiske marked lanceres under navnet »Buddha.« Der blev stilet mod verdensberømmelse i kølvandet på den forventede sejr i København. Så kom chokket. Sidstepladsen. Reykjaviks gader lå øde hen til mandag morgen. Der herskede landesorg.

EUROPA er bare ikke parat til Island,« sagde vores deltagere dagen efter i radioen og henviste til en kendt udtalelse fra vores statsminister, som er berømt for at bruge alle kneb for at undgå at diskutere Islands mulige optagelse i EU. Hvorfor tager vi islændinge denne halvkedelige sangkonkurrence så alvorlig. Fordi vi ikke er nogen rigtig nation. Vi er så små. Ingen får øje på os. Vi må aldrig være med. Undtagen denne ene aften om året. Så får vi tre minutter på den store verdensscene. Og har nøjagtig de samme muligheder, som alle andre. Prøv at forstå os. Vi kommer aldrig til Europamesterskabet i fodbold.

Aldrig til Verdensmesterskabet. I hvert fald ikke før reglerne bliver lavet om, så antallet af spillere på banen står i et rimeligt forhold til hver nations indbyggertal: Når vi altså er nået dertil, at Færøerne stiller op med 22 mand mod 5 skotter. Når Island stiller op med 14 mand mod 2 danskere. Næ, nej. Vi må bare stille os tilfreds med at deltage i »De Små Nationers Lege,« hvor vi sammen med alle de andre lilleput-nationer, Malta, Luxembourg, Liechtenstein, Andorra og San Marino, stiller op i »de små idrætsgrene« som 20-meter løb, tospring, lavspring og kortspring. Dem slår vi altid. Netop fordi vi ikke er en lilleput-stat.

Vi er nemlig ikke så ringe en nation. Og det er vores skæbne. Smånationskomplekset viser sig dels som en klassisk mindreværdsfølelse, dels som det totale storhedsvanvid. På den ene side er vi det lille, nuttede lyksalighedens land, som lader sin statsminister tage en bid af den første McDonald’s-burger, der bliver fremstillet i Island; som indsamler alle byens kønneste piger til en fest for Kevin Costner, da han dukker op i landet; som rydder forsiden på grund af en strandblondines førsteplads i en Karaoke-konkurrence på Ibiza – og som lader sig fantasere om at vinde det europæiske Melodi Grand Prix.

På den anden side er vi verdens bedste nation, som bor i det smukkeste land i solsystemet og taler det reneste sprog, Gud nogensinde har hørt: Nationen som opdagede Amerika, skrev de første romaner i verden, har verdens mest fantastiske heste og de fleste popstjerner og nobelpristagere »pr. hoved« (i Island måles alt undtagen hovedpine »pr. hoved.«) Så glemmer vi uden besvær, at vi mistede Amerika igen, at ingen – udover nogle oldnordiske nørder rundt omkring på verdens universiteter – læser de islandske sagaer, at den islandske hest blandt de store nationer kaldes en pony, at alle undtagen danskerne har glemt nobelprisvinderen Halldor Laxness, og at Björk for længst er flyttet fra Island.

»Europa er bare ikke parat til Island,« siger vi så. Men Island har længe været parat til verden. Det er bare danskerne, der altid stikker en kæp i hjulet: i 450 år var vi en dansk koloni. Vores hovedstad var København. Det hævdes, at mens vi krøb sammen under tage af tørv, dækkede de danske købmænd deres tage i kongens København med kobber fra profitten af deres monopolhandel i Island. Vi er dog nogle, der aldrig rigtig har forstået, hvordan det gennem disse fire mørke århundreder var muligt at tjene så meget på nogle islandske stakler. Men måske forklarer det danskernes foretagsomhed, at det overhovedet kunne lykkes dem at tjene noget på islændinge. Derfor hedder København stadig Købmændenes havn på islandsk.

Derimod er det sandt, at mange af vores mest håbefulde sønner rejste til vores gamle hovedstad for at studere og aldrig vendte hjem igen. De københavnske kanaler er fulde af skeletter efter unge og lovende islændinge, der ikke klarede storbylivet. Springet fra tørvehytten til Hviids Vinstue var for stort. De var som grønlændere i Hollywood. De havde ingen penge og intet normalt tøj. De lugtede. Kun luderne og brændevinssælgerne ville tale med dem. De drak sig fra vid og sans og kastede sig så i kanalerne. Nogle fik sig dog en dansk kone. Men det var for det meste gamle, grimme og kedelige enker, som med deres formue holdt vores mænd som ulykkelige gidsler. Vores nationaldigter Jonas Hallgrimsson døde ikke kun, fordi de danske amputationslæger var lidt for koldblodige. Ifølge obduktionsrapporten led han også af delirium tremens, lungebetændelse, leverbetændelse og syfilis (efter sigende).

Han blev begravet på Assistens Kirkegård den 31. maj 1845. Hundrede år efter besluttede den islandske regering, at hans jordiske rester skulle graves op og flyttes til Island og nedsættes i et nationalt gravsted på Tingvellir. Nu gik det hverken værre eller bedre end, at man i stedet for at grave Jonas Hallgrimsson op, gravede en dansk slagter op, som sammen med en gammel kvinde, var blevet stedt til hvile i den samme grav som digteren. På islændingenes nationale gravsted ligger altså en af Danmarks ypperste slagtere. »Islands skæbnegudinde gør alt ondt værre,« skrev digteren Bjarni Thorarensen, da han i 1832 fik meddelelse om, at en af de mest lovende islandske mænd, Baldvin Einarsson var brændt inde i sin seng i København.

Bad luck Copenhagen. Og lørdag aften den 12. maj 2001, blev det på ny understreget. Måske er og bliver vi bare en dansk koloni? I det mindste i vores egen holdning over for danskerne. Vi kommer aldrig til at slå dem i fodbold. Vi kommer aldrig til at slå dem i Melodi Grand Prix. Og de vil altid forsøge at få vores mest lysende stjerner til at blegne, føre dem ind i mørket og lade dem danse der. De vil aldrig slippe grebet om os. »We will never ever let you go,« sang de i Parken. Og vi bekræftede det. Viste vores sande underlegenhedsfølelse i handling og gav den danske sang 12 point. Danskerne gav os 2 point. Havde vi kunnet, havde vi givet dem 14.